Hà Tĩnh: Làng nghề truyền thống bên dòng sông La
Sông la lờ lửng nước xanh mây trời
Điệu hò tha tha thiết gọi mời
Xôn xang em ước về chơi một lần”.
Những câu thơ, câu hát đã gắn liền với người con xứ nghệ nơi đây, khi nhắc tới làng nghề cổ Trường Xuân nay thuộc xã Trường Sơn, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh thì không ai không biết đến làng nghề nổi tiếng gần xa với nghề đóng thuyền và cào hến trên sông.
Sông La thu nhận nước từ hai nguồn ngàn sâu và ngàn phố tại ngã ba Tam soa rồi đổ nước ra Sông Lam xuôi về biển cả. Dòng sông này vốn nổi tiếng trong xanh và từng đi vào thi ca và lịch sử. Chẳng biết vì nguyên cớ địa lý nào mà tại ngã ba Tam Soa quanh năm nước trong xanh, ngọt mát không bao giờ có nước đục, nước lợ tràn vào. Có lẽ nhờ có phong thổ tốt mà các làng mạc ven bến Tam Soa đều trù phú và phát triển sớm cả về văn hóa và kinh tế. Câu ca dao “Ai về Hà Tĩnh thì về. Mặc lụa chợ Hạ uống nước chè Hương Sơn” là một minh chứng cho nghề dệt lụa ở Kẻ Hạ một thời… Xa xa bên kia là Trường Xuân, một thôn biệt triệt của xã Việt Yên Thượng nằm ở bờ sông La, thường gọi là Kẻ Thượng, sau cách mạng là xã Đức Tân, nay là xã Trường Sơn. Từ trước tới nay cư dân xã Trường Sơn chỉ có một bộ phận làm nông, kinh doanh buôn bán, còn phần lớn họ sống bằng nghề đóng thuyền và cào hến trên sông.
Làng nghề truyền thống đóng thuyền Trường Xuân.
Theo truyền ngôn và thần phả tại đền thờ thần thành hoàng Phạm Đà thì nghề đóng thuyền được khởi nghiệp khoảng năm 1595. Tổ sư Phạm Đà, người Kẻ Thượng là một thợ đóng thuyền giỏi, từng mở xưởng đóng thuyền và truyền nghề cho trai tráng trong làng. Khi ông mất, người dân bản địa, tưởng nhớ công ơn của ông đã xây dựng một ngôi đền thờ tổ sư Phạm Đà. Sau này dưới triều Nguyễn, từ Gia Long tới Khải Định, triều nào cũng ban sắc phong Phạm Đà làm thành hoàng bản thổ thượng đẳng thần.
Trải qua hàng trăm năm làng nghề ở xã Trường Sơn vẫn được nhiều thế hệ giữ gìn, lưu truyền và phát triển. Bà con nơi đây luôn tự hào về những chiếc thuyền lớn nhỏ do chính tay mình làm ra, phục vụ cho chính họ làm ăn phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm cho nhiều con em trong làng. Thủa xưa, khi đường bộ chưa phát triển, thuyền gỗ từng là phương tiện phục vụ nhu cầu đi lại, đánh bắt thủy sản của nhân dân đồng thời góp phần rất lớn vào vận chuyển người, vũ khí phục vụ cho 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc. Giờ đây nghề đóng thuyền ở xã Trường Sơn đã thu hút rất đông lao động là con em địa phương và con em địa phương khác tới học nghề, lập nghiệp. Trong mỗi xưởng sản xuất có đến hàng chục người tham gia và tất cả đều là thợ lành nghề và thợ giỏi, kỷ năng đóng thuyền rất tinh xảo, điêu luyện. Nghề đóng thuyền gỗ ở xã Trường Sơn vừa giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho nhân dân, góp phần gìn giữ, phát huy làng nghề truyền thống cha ông xưa truyền lại.
Không chỉ với nghề đóng thuyền truyền thống mà Trường Xuân còn nổi tiếng với nghề cào hến. Khi hỏi về nguồn gốc nghề này, người dân kể lại, cách đây 300 năm, có một gia đình do vợ mất sớm nên người chồng phải chịu cảnh gà trống nuôi con. Lớn lên, người con thi đỗ làm quan, nhà vua cho về vinh quy bái tổ, khi về tới sông La gặp mưa to gió lớn khiến chiếc đò bị lật chìm. Dân làng tá hỏa đi tìm khắp nơi, nhưng không thấy, mà chỉ vớt được nhiều con hến nhỏ dưới đáy sông, khi đưa về nhà luộc lấy ruột và nước nấu cháo, nấu canh thấy ăn có vị ngọt, thơm ngon. Sau đó, dân làng đã nghĩ ra nhiều cách cào hến về sử dụng. Ăn không hết họ đưa sang các làng bên đổi thêm cá, thịt, rau… Cứ thế, người này chỉ bảo người kia cách cào hến, dần dần trở thành một nghề truyền thống mưu sinh của cả làng.
Bên cạnh đóng thuyền, thì nghề làm hến cũng rất được người dân địa phương chú trọng.
Sau hàng trăm năm hình thành, nghề cào hến đã góp phần tích cực vào việc phát triển kinh tế, xã hội, ổn định cuộc sống nhân dân. Sản phẩm hến sông La thực sự trở thành món ăn bổ dưỡng, làm phong phú thêm nét ẩm thực của người dân nghệ tĩnh bao đời nay.
Ngày nay, làng nghề đóng thuyền truyền thống và cào hến trên sông La đang được cấp ủy, chính quyền địa phương tiếp tục đầu tư thích đáng bằng nhiều chương trình, hành động thiết thực. Qua đó vừa gìn giữ làng nghề vừa tạo công ăn, việc làm ổn định góp phần nâng cao đời sống vật chất, cho nhân dân trong công cuộc xây dựng nông thôn mới.
Bài và ảnh Đoàn Tuấn - Lê Thanh
Tin liên quan
Tin mới hơn
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Tin khác
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo làng nghề làm tương Mông Phụ
14:08 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thăng trầm nghề đúc lư đồng An Hội ở thành phố hồ chí minh
10:20 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng Châm Khê - Nơi giữ hồn quan họ cổ
10:19 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguồn gốc lịch sử về nghề sơn mài
09:44 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Niềm trăn trở của Nghệ nhân ưu tú Y Sim Ê ban
14:44 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề nuôi vẹm xanh
14:43 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo "may nóng" ở phố cổ Hội An
14:42 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc triển lãm “Chuyện Đình trong Phố” với câu chuyện nghề làm da giầy truyền thống
09:16 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thanh Hoá: Đau đáu hồi sinh làng nghề nuôi tằm, ươm tơ dệt nhiễu
16:34 | 10/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Trải nghiệm làng nghề tăm hương Quảng Phú Cầu
11:56 | 09/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phát triển làng nghề trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa trong bối cảnh mới
09:53 | 08/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phát triển du lịch gắn với phát triển làng nghề tại điểm du lịch Dương Xá Gia Lâm, Hà Nội
09:52 | 08/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề nước mắm Hơn hai trăm năm
09:51 | 08/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thái Bình: Nghề thủ công truyền thống đa dạng
09:51 | 08/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hàng triệu du khách thập phương trẩy hội đền Hùng
15:49 Tin tức
Hướng đi bền vững để bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống
15:49 Nghiên cứu trao đổi
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 Làng nghề, nghệ nhân
Huyện Lý Nhân (Hà Nam): Xã Công Lý về đích nông thôn mới nâng cao
14:14 Nông thôn mới
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 Làng nghề, nghệ nhân