Thôn Tràng Cát (xã Kim An, huyện Thanh Oai) đến thời điểm hiện tại vẫn có khoảng gần 300 hộ duy trì công việc trồng lá dong gói bánh chưng bán cho thương lái vào dịp Tết Nguyên đán.

Dẫn chúng tôi thăm các vườn lá dong của gần 300 hộ dân trong thôn, Chủ tịch UBND xã Kim An Đoàn Văn Huỳnh chia sẻ, nghề trồng lá dong đã gắn bó với người dân ở Tràng Cát từ khi lập làng và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Cũng có lúc thăng, lúc trầm, nhưng sự ra đời của nhiều loại vật liệu bao gói hiện đại vẫn không thay thế được tàu lá đơn sơ, mộc mạc nơi vùng quê thôn dã.

Tận dụng lợi thế vùng bãi ven sông Đáy, những năm qua, người dân nơi đây phát triển mạnh nhiều loại cây ăn quả như cam, bưởi, rau màu các loại. Tuy nhiên, đối với diện tích vườn nhà, người dân vẫn “ưa” trồng lá dong hơn cả.

Đã có thời kỳ, nhiều hộ dân phá vườn dong chuyển sang trồng cam nhưng mấy năm trở lại đây, cây cam thoái hóa cho năng suất thấp, sâu bệnh hại nhiều, tốn công chăm sóc, người dân "quay lại" với lá dong và nhận thấy cây dong phù hợp chất đất và cho thu nhập ổn định hơn cả mà không tốn nhiều công chăm bón, có thể thu hoạch quanh năm...

Bên cạnh cây lúa, hoa màu, cây ăn quả, lá dong là cây “phụ” nhưng đang trở thành “chính” khi bán một sào lá dong có thể thu 20-30 triệu đồng/năm. Nếu nông dân chuyên canh lá dong thì cũng đủ sống, hoặc có thể vẫn xen kẽ trồng lúa, rau màu...

Người dân trong thôn cho biết, việc trồng lá dong khá đơn giản, chỉ cần tách nhánh rồi trồng, sau đó chăm bón, làm cỏ rồi đợi ngày thu hoạch.

“Hiện, cả thôn Tràng Cát có 50-60 mẫu trồng lá dong, gia đình nào nhiều trồng 5-6 sào, ít thì trồng 1-2 sào; lá dong được người dân chăm sóc tốt, năng suất đạt cao, diện tích trồng có xu hướng tăng lên. 2 năm trở lại đây, diện tích trồng lá dong trong thôn tăng lên gần chục héc ta. Lá dong của Tràng Cát đã được doanh nghiệp đặt hàng thu mua để xuất khẩu đi các nước phục vụ bà con Việt kiều gói bánh chưng dịp Tết cổ truyền”, Chủ tịch UBND xã Kim An Đoàn Văn Huỳnh thông tin.

Là gia đình có nhiều đời trồng lá dong, ông Nguyễn Văn Đạt cho biết, “lá dong Tràng Cát không xanh đen, sáng cọng, bầu tàu”, ông có thể dễ dàng phân biệt lá dong của làng mình với lá dong rừng hay lá dong của những nơi khác…

Hiện tại, các gia đình trong thôn phần lớn là cắt lá dong ở vườn về rồi xếp loại, bó thành từng bó nhỏ với số lượng 100 lá.

Bà Nguyễn Thị Hương - một người dân trồng lá dong tại thôn cho hay, lá dong Tràng Cát được ưa chuộng bởi giống lá dong nếp, tàu lá dẻo mềm, dùng gói bánh chưng khi luộc lên cho màu xanh rờn, đẹp mắt và hương vị đặc trưng. Là thôn nằm trên vùng bãi sông Đáy với đặc điểm thổ nhưỡng hai phần đất cát, một phần đất thịt, phù hợp cây dong nên lá dong nên sinh trưởng tốt.

Những địa phương khác xin giống về trồng nhưng lá nhỏ hơn, dài hơn, xanh đen hoặc cây dong không phát triển. Thậm chí cùng xã nhưng lá dong của thôn lân cận chưa đạt chất lượng như lá trồng tại Tràng Cát…

Ngoài gói bánh chưng, lá dong Tràng Cát còn được các nhà hàng dùng gói bánh dày, làm giò, gói quà… Không chỉ dịp Tết, lá dong Tràng Cát đắt khách quanh năm, song để gói bánh chưng Tết vẫn được chọn từ những lá đẹp nhất.

Từ tháng 10 đến tháng Chạp, một số lá dong đã được người dân cắt sớm phục vụ các nhà hàng gói bánh ngày 23 tháng Chạp - Tết ông Táo và phục vụ khách có nhu cầu mang ra nước ngoài. Năm nay, lá dong của Tràng Cát lên đều và đẹp. Ngay sau đợt thu hoạch dịp Tết, ra Giêng, lá dong có thể tiếp tục cho thu hái...

Việc phân loại lá theo kích thước độ to, độ xanh non... được thực hiện cẩn thận.

Bài, ảnh: Thanh Bắc