Gò, hàn tôn thiếc là nghề truyền thống lâu đời của người dân thôn Phú Thứ, xã Tây Mỗ (Từ Liêm, Hà Nội). Qua thăng trầm của thời gian, nghề này vẫn tạo ra nhiều việc làm với thu nhập tốt.

Là người hiểu biết cặn kẽ về lịch sử truyền thống của làng Phú Thứ, bà Nguyễn Thị Hải - Bí thư chi bộ thôn Phú Thứ nói chắc nịch: “Đất nông nghiệp bị lấy hết, nếu không có nghề gò hàn tôn thiếc thì dân làng Phú Thứ không biết bám vào đâu mà sống...”.

Là xã thuần nông với trên 300ha đất gieo cấy, thế nhưng, đến năm 1996, khi Đại lộ Thăng Long chạy qua, kéo theo một loạt dự án đô thị hóa đã khiến Tây Mỗ chỉ còn lại khoảng 1/10 diện tích gieo cấy. Lãnh đạo Đảng ủy xã Tây Mỗ chân thành nói: “Toàn bộ diện tích canh tác “bờ xôi, ruộng mật” trước kia, nay hầu hết cỏ mọc tốt um vì nằm trong quy hoạch các dự án. Nhiều hộ trong xã được đền bù khá nhiều tiền từ thu hồi đất, song nỗi lo duy trì đời sống kinh tế - xã hội, đặc biệt là giải quyết việc làm cho người lao động luôn thường trực với chính quyền địa phương”.

Gò, hàn tôn thiếc là nghề truyền thống lâu đời của người dân thôn Phú Thứ, xã Tây Mỗ (Từ Liêm, Hà Nội)

Trong cái khó đã ló cái khôn. Nhiều hộ gia đình ở thôn Phú Thứ quyết tâm quay lại nghề truyền thống cũ - nghề gò, hàn tôn, thiếc. Đi đầu trong cuộc “cách mạng” này là đại gia đình nhà Đỗ Như. Người phụ nữ là con gái đầu của dòng họ bộc bạch: Trước năm 2009, gia đình vẫn canh tác trên đất ruộng của Phú Thứ. Sau đó, toàn bộ gần chục sào đất nông nghiệp bị mất đã tiếp thêm động lực để chuyển về làm nghề cũ của cha ông. Ban đầu, chủ yếu làm các sản phẩm gò gia công, lâu dần, các tốp thạo nghề của gia đình chuyển sang chuyên hàng đặt với yêu cầu cao, kĩ thuật khó.

Mục sở thị tại cơ sở sản xuất của gia đình Đỗ Như, chúng tôi nhận thấy không khí sản xuất khá khẩn trương. Các tốp thợ trò chuyện với nhà báo một cách dè dặt như sợ năng suất… giảm. Một người đàn ông trung niên, tay vừa thoăn thoắt hàn mối nối của sản phẩm mới gò bé xíu, vừa tự hào cho biết: “Làm nghề này phải kiên trì, cần cù và sáng tạo. Như sản phẩm mới này, bản chất là chậu hoa mi ni, nhưng được cách điệu từ một chiếc ghế, nếu không gia công thật cẩn thận, bảo đảm các kĩ thuật khó thì doanh nghiệp Hà Lan đâu về tận Phú Thứ để đặt hàng”.

Bà Hải, người làng Phú Thứ bộc bạch: “Nghề gò hàn tôn thiếc vốn rèn cho con người tính kiên trì, có lẽ vì thế nên thanh niên trai tráng trong làng hiền lành hơn những nơi khác. Cũng nhờ có nghề, thôn Phú Thứ bình yên và có môi trường xã hội tốt...”.

Theo Phó Chủ tịch HĐND xã Tây Mỗ Nguyễn Đăng Cường: Việc phát triển nghề, truyền nghề cho con cháu, vừa giúp làm kinh tế hộ gia đình, lại tạo công ăn việc làm cho nhiều người dân, đặc biệt là thanh niên trong độ tuổi lao động mất đất nông nghiệp, qua đó góp phần giảm trừ tệ nạn xã hội và mặt trái của việc được đền bù thu hồi đất với lượng tiền lớn. Ước tính, nghề gõ tôn, thiếc đã giúp khoảng 50% số thanh niên đang độ tuổi lao động cả nam, lẫn nữ của Phú Thứ có việc làm.

Ông Nguyễn Đăng Vượng, con trai út cụ Nguyễn Đăng Bội (1 trong 2 thợ “gõ” đầu tiên của làng Phú Thứ) khẳng định: “Công việc này bỏ nhiều công, nhưng lợi nhuận ít, vì vậy đòi hỏi người làm nghề phải chịu khó và cần có sự sáng tạo, yêu nghề. Nếu đầu tư thực sự có bài bản thì hoàn toàn có thể sống tốt bằng nghề”.

Còn anh Nguyễn Đăng Hưng, cháu nội của một trong những nghệ nhân đầu tiên của làng, mặc dù đang theo học ở một trường cao đẳng, nhưng ngoài giờ học vẫn mày mò “gõ” và sáng tạo với nhiệt huyết của tuổi trẻ để hy vọng giữ nghề, phát triển nghề của cha ông.

Trên con đường rời khỏi làng Phú Thứ trở về, từ cầu vượt qua trung tâm xã, nhiều mái nhà kiên cố, xen lẫn với những ngôi biệt thự làm cho Phú Thứ mang dáng dấp của một làng - đô thị trong phố. Kinh tế ngày càng phát triển là điều đáng mừng với xã thuần nông này, thế nhưng thứ quý giá hơn là, trong đó có một phần đóng góp không nhỏ của nghề “gõ” tôn, thiếc - trụ đỡ trong bối cảnh mất đất sản xuất nông nghiệp.

Ý thức được tầm quan trọng của làng nghề, chính quyền xã đang xin quy hoạch khu đất để nghề “gõ” có nơi sản xuất theo hướng tập trung. Điều này gợi mở ra hướng đi bền vững của những lao động trẻ - thế hệ tiếp nối truyền thống của các lớp thợ cha, ông đi trước.

Ngọc Linh (TH)